Kiedy wprowadzić dietę psa seniora?
Dieta psa seniora rozpoczyna się wraz z osiągnięciem 6./8. roku życia w zależności od wielkości psa. Starzenie się organizmu wiąże się ze zmianami fizjologicznymi. Sam proces nie jest chorobą, lecz ryzyko zachorowalności wzrasta ze względu na wspomniane zmiany. Choroby nerek, serca oraz niedoczynność tarczycy to najważniejsze schorzenia, z którymi spotykamy się u psów seniorów.
Aby wspomóc Waszego psa w tym okresie, powinniście zapewnić mu spokój i odpowiednią dietę w postaci odpowiednio dobranej karmy oraz profilaktyczne badania weterynaryjne.
Głównymi celami diety psiego seniora to utrzymanie zdrowia i optymalnej masy ciała. Dieta psa seniora ta nie różni się wiele od diety dorosłego psa aktywnego, jednak powinniśmy zadbać o odpowiednie proporcje makroskładników.
W poniższym tekście omówię makroskładniki, czyli białko, tłuszcze, węglowodany, fosfor i wapń, które stanowią główne restrykcje w diecie psa seniora.
Na początek, kiedy zmienić karmę?
Ponieważ psy są często uważane za starsze, gdy osiągną połowę oczekiwanej długości życia, zmianę karmy należy rozważyć w wieku ok. 5 lat dla psów ras dużych i olbrzymich oraz ok. 7 lat dla psów ras małych.
Sugerując się wiekiem 5 lat — psy duże, 7 lat — psy małe, w następnym kroku należy zbadać skład analityczny, czyli makroskładniki.
Skład karmy psa seniora
Energia w diecie psa seniora
Wraz z wiekiem przemiana materii „spada”, aktywność maleje, ubożeje także beztłuszczowa masa ciała, a zwiększa się podskórna warstwa tkanki tłuszczowej. Wszystkie te zmiany prowadzą do zmniejszenia dziennego zapotrzebowania na energię o 12-13% u psiego seniora. Dorosły pies umiarkowanie aktywny o masie ciała 10 kg będzie mieć zapotrzebowanie na 708 kcal/dzień. Ten sam pies natomiast, po osiągnięciu 8. roku życia, potrzebować będzie tylko ok. 570 kcal/dzień.
W pierwszym kroku, żywiąc psa starszego, należy odpowiednio przeliczyć zapotrzebowanie na energię. Można to zrobić, stosując różnego rodzaju kalkulatory internetowe lub zwracając się o pomoc do zoodietetyka.
Białko w diecie psa seniora
Zalecenia dotyczące spożycia białka u dojrzałych psów są kontrowersyjne. Fora internetowe grzmią nt. ograniczania białka ze względu na ryzyko wystąpienia schorzeń nerek, podczas gdy może to mieć negatywne skutki zdrowotne, szczególnie u psich seniorów.
Wraz z wiekiem, postępuje spadek beztłuszczowej masy ciała, czyli tkanki mięśniowej. Proces ten nazywamy sarkopenią, a zahamowanie jego wiąże się z dostarczeniem wysokowartościowego białka pochodzenia zwierzęcego. Sarkopenię będzie pogłębiać niedożywienie białkowo-energetyczne i tym samym może potęgować proces immunostarzenia, czyli „starzenia się” układu odpornościowego. Do prawidłowego utrzymania układu odpornościowego u starszych psów i utrzymania beztłuszczowej masy ciała, dieta psa seniora powinna pokrywać minimum 18% suchej masy białka ogólnego (https://psiastki.pl/sucha-karma-dla-psa/-147-karma-bezzbozowa-light-indyk-z-zurawina-vet-line-psy-starsze-i-psy-ze-sklonnoscia-do-nadwagi.html).
Wracając do sprawy nerkowej, nie wykazano, aby wysokie spożycie białka przyczyniało się do rozwoju choroby nerek u zdrowych zwierząt. Oczywiście, żywienie kliniczne w zaistniałej dysfunkcji nerek, obejmuje ograniczenie białka do 15% suchej masy, jednak wyższe stężenia nie wywołują choroby. Umiarkowanie zmniejszone spożycie białka we wczesnych stadiach choroby nerek u psów poprawia ogólny stan zdrowia, ale nie stanowi profilaktyki!
Tłuszcz w diecie psa seniora
Stosunkowo niskie spożycie tłuszczu pomaga zapobiegać otyłości u zdrowych psów w „podeszłym” wieku. Generalnie dla większości dojrzałych psów zalecany jest poziom tłuszczu pomiędzy 7 a 15% suchej masy. Dieta psa seniora ze skłonnością do otyłości powinna zawierać od 7 do 10% tłuszczu w suchej masie (https://psiastki.pl/sucha-karma-dla-psa/-147-karma-bezzbozowa-light-indyk-z-zurawina-vet-line-psy-starsze-i-psy-ze-sklonnoscia-do-nadwagi.html; https://psiastki.pl/sucha-karma-dla-psa/-146-karma-bezzbozowa-light-pstrag-z-lososiem-vet-line-psy-ze-sklonnoscia-do-nadwagi.html). Przy doborze karmy należy mieć na uwadze te aspekty, a skład analityczny należy dobrać tak, aby osiągnąć pożądaną gęstość energetyczną i utrzymać idealną masę ciała i kondycję BCS (ang. Body Condition Score – chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://www.purinainstitute.com/sites/default/files/2021-04/body-condition-system-dog.pdf).
Dodatkowym aspektem w żywieniu psów starszych narażonych na wiele czynników chorobotwórczych, jest zapotrzebowanie na wielonienasycone kwasy tłuszczowe EPA i DHA, które powinno wynosić łącznie 0,05 g/100 g suchej masy. Należą one do grupy kwasów tłuszczowych omega-3 i wykazują właściwości przeciwzapalne, które organizm starszy wykorzysta w walce z licznymi zmianami związanymi z wiekiem.
Fot. Przykładowa karma zawierająca 9% tłuszczu w suchej masie.
Wapń i fosfor w diecie psa seniora
Wapń kojarzy się z układem ruchu. W odniesieniu do diety psa seniora, dużo jest założeń dodatkowej suplementacji tego składnika mineralnego ze względu na obniżenie kondycji i pogorszenie aparatu ruchu. Osteoporoza występuje jednak częściej u psów karmionych większość młodzieńczych lat, niezbilansowaną dietą, dlatego psa starszego nie należy nadmiernie suplementować wapniem. Niemniej jednak warto zwrócić uwagę na stosunek wapnia do fosforu, który powinien wynosić 1-2:1, szczególnie dla psów cierpiących na dysfunkcję nerek.
Antyoksydanty
Chociaż starzenie się jest złożonym, wieloczynnikowym procesem, jednym z wyjaśnień wielu zmian zwyrodnieniowych związanych z nim, jest wolnorodnikowa teoria starzenia. Teoria ta sugeruje, że wolne rodniki powodują uszkodzenia komórek, a zależne od wieku zmiany patologiczne (tj. odbiegające od normalnych) mogą być skutkiem tych zmian. Odpowiedzią na wolne rodniki są antyoksydanty, które mają zdolność ich wychwytywania i wiązania.
Najbardziej dostępnymi i bezpiecznymi dla psów starszych antyoksydantami są: witamina E i C oraz selen. Aby poprawić działanie przeciwutleniające, karma dla dojrzałych psów powinna zawierać co najmniej 400 IU witaminy E/kg suchej masy, co najmniej 100 mg witaminy C/kg suchej masy i 0,5-1,3 mg selenu/kg suchej masy. Można także zastosować suplementy diety oznaczone etykietą „senior” i będziemy mieć także pewność, że wymienione antyoksydanty będą w nim obecne. Przed zastosowaniem, szczególnie selenu, warto skonsultować dawkowanie z zoodietetykiem.
Podsumowanie
Głównymi celami programu żywieniowego psów starszych to utrzymanie zdrowia i optymalnej masy ciała. W “jesieni” wieku psa warto prowadzić profilaktykę weterynaryjną i dostosować dietę do aktualnego stanu zdrowia.
Dieta psa seniora powinna być bogata w wysokowartościowe białko pochodzenia zwierzęcego, a uboga w tłuszcz, jednak należy pamiętać o odpowiedniej dawce kwasów wielonienasyconych z grupy omega-3 mające właściwości przeciwzapalne. Jeśli psi senior ma tendencję do utraty masy ciała, można zwiększyć gęstość energetyczną karmy. Częstszą sytuacją jest jednak tendencja do nadmiernego przybierania masy ciała, związana ze zmianami w metabolizmie organizmu. W tym wypadku zalecane jest ograniczenie tłuszczy.
W diecie psa seniora warto także pilnować odpowiedniej dawki antyoksydantów, które uchronią organizm przed skutkami wolnych rodników. Zalecane bezpieczne antyoksydanty to witaminy E i C oraz selen.
Literatura:
FEDIAF Nutritional Guidelines for Complete and Complementary Pet Food for Cats and Dogs.
Materac E., Marczyński Z., Bodek K. H. 2013. Rola kwasów tłuszczowych omega-3 i omega-6 w organizmie człowieka. Bromatologia i Chemia Toksykologiczna. XLVI, 2, 225-233.
National Research Council; Division on Earth and Life Studies; Board on Agriculture and Natural Resources; Committee on Animal Nutrition; Subcommittee on Dog and Cat Nutrition. Nutrient Requirements of Dogs and Cats (p. 278). The National Academies Press. Kindle Edition.
Hand, Michael S., Thatcher, Craig D., Remillard, Rebecca L., Roudebush, Phillip & Novotny, Bruce J. (2010) Small Animal Clinical Nutrition. 5. Topeka, Kansas: Mark Morris Institute.
Fascetti, A.J., Delaney, S.J. (2011) Applied Veterinary Clinical Nutrition. Wiley-Blackwell.