Rozmowy o kupie psa, śmierdzący, ale ważny temat!

Jako specjalista ds. żywienia zwierząt, czyli zoodietetyk, często odbywam ciekawe rozmowy nt. kupy psa, jej konsystencji, dodatków, koloru i zapachu. Może to się wydawać dziwne, ale są to rozmowy bardzo istotne pod kątem określenia wpływu diety i nie tylko.

Co zawiera kupa psa?

Masa kałowa to nic innego jak końcowy etap trawienia, który odbywa się w jelicie grubym. Jest to niestrawiony materiał, bakterie i złuszczony nabłonek ścian jelit, z których płyny zostały wchłonięte. Materiał ten jest usuwany z organizmu w różnym kształcie, ilości i konsystencji, co wskazuje na ogólny stan zdrowia i jakość diety.

Metody oceny kupy psa

W celu ułatwienia pracy lekarzom weterynarii i zoodietetykom powstają różne metody oceny kału. Nie są one uniwersalne, ponieważ firmy żywieniowe ustalają własne systemy punktowe. Najbardziej przejrzysty dla mnie jest 7-stopniowy system oceny opracowany przez Nestlé-Purina®. Wydaje się błahostka, jednak kiedy opiekun psa i lekarz czy dietetyk operują tą samą skalą, łatwiej jest nakreślić symptom, jakim w tym wypadku jest nieprawidłowy kał. To oczywiście ułatwia diagnozę i przyspiesza proces leczenia, a także ułatwia odpowiedni dobór diety. W tabeli 1 przedstawiono system oceny Nestlé-Purina®.

Tab. 1. System oceny jakości kału Nestlé-Purina® (https://www.purinainstitute.com/centresquare/nutritional-and-clinical-assessment/purina-fecal-scoring-chart).

Ocenę z powyższej tabeli można rozszerzyć o kolor kału. Nieprawidłowe kolory kału to: czarny, czerwony, jasny lub bezbarwny, żółty lub szary/biały.

W następnej części artykułu chciałabym przybliżyć znaczenie poszczególnych ocen jakości kału oraz jego koloru. Co one oznaczają dla Twojego pupila i kiedy należy udać się do lekarza weterynarii lub zmienić dietę.

Co możemy wyczytać z psiej kupy?

Oceny 2 oraz 3 uważane są za normalne. Przy tych ocenach duże znaczenie ma dieta, a dokładnie strawność poszczególnych jej komponentów. Przy większej zawartości włókna w diecie spotkamy się z masą o ocenie niższej (tj. 2).

Skrajne oceny jakości kału będą stanem odbiegającym od prawidłowego funkcjonowania układu pokarmowego. W miarę zatrzymywania stolca w okrężnicy staje się on też bardziej suchy i twardy. Wynik kału równy 1 będzie wskazywał, że pasaż jelit jest spowolniony, a masa kałowa została poddana nadmiernej resorpcji wody (Fot. 1). Powody mogą być następujące: obniżona aktywność fizyczna, odwodnienie, nadmiar włókna, przyjmowane leki, bezoary, wysoka temperatura otoczenia. Jeśli do oceny 1 dochodzi kolor szary/biały oznaczać to będzie nadmiar wapnia w diecie, który często dostarczamy w postaci kości lub suplementów. Natomiast kolor czarny (Fot. 2) w tej ocenie będzie świadczyć o nadmiernej suplementacji żelaza. Jeśli konsystencja nie ulega zmianie pomimo zmian w diecie, należy udać się do lekarza w celu zbadania funkcji tarczycy, przytarczyc i nerek!

Fot. 1. Masa kałowa w skali oceny 1. Nadmierna resorpcja wody.

Fot. 2. Masa kałowa w skali oceny 1. Nadmierna resorpcja wody oraz nadmierna suplementacja żelaza.

Biegunka u psa

Skrócenie czasu pasażu przez przewód pokarmowy powoduje, że stolec staje się luźniejszy, a przez to często pozbawiony kształtu. Wynik 4 do 7 będzie wskazywał, że dochodzi do anormalnego wchłaniania w odcinku jelita cienkiego lub grubego.

Biegunka często wynika z zaburzenia motoryki jelit. Ponadto biegunka może również wynikać ze zwiększonej przepuszczalności ściany jelita spowodowanej zapaleniem lub obecnością substancji niestrawnych (tj. niektóre węglowodany). Mogą także wystąpić biegunki wydzielnicze, które wynikają z obecności toksyn bakteryjnych lub upośledzenia wchłaniania elektrolitów.

Ponieważ ze względu na różną etiologię oraz pochodzenie biegunki postępowanie lecznicze i dietetyczne będzie różne, dlatego ważna jest jej prawidłowa ocena.

Kupa psa – biegunka jelita cienkiego

Biegunka jelita cienkiego będzie obfita i będzie się wiązać z utratą masy ciała. Charakterystyczna będzie forma, która w skali oceny przyjmuje wartości 6 i 7, a przy defekacji nie zauważycie u swojego psa parcia. Biegunka z jelita cienkiego może także zawierać cząsteczki tłuszczu. Uwzględniając kolor stolca, kolor bordowy będzie świadczyć o krwawieniu w odcinkach jelita cienkiego. Kolor żółty natomiast, będzie wskazywał na zaburzenie pracy trzustki. Natomiast kolor żółty kału o ocenie np. 3 (Fot. 3), nie powinien Cię martwić, jeśli w diecie Twojego psa znajduje się ryż i jasne mięso. Tak delikatna i jasna dieta, może po prostu przybierać barwę żółci. Jednak należy pamiętać, że tak delikatna dieta często będzie uboga i nie może stanowić podstawowej diety.

Etiologia, czyli przyczyny biegunek jelita cienkiego to zazwyczaj: zewnątrzwydzielnicza niewydolność trzustki (EPI), alergia czy też nietolerancja pokarmowa, eneteropatia białkogubna, nieswoiste zapalenie jelit (IBD), zespół przerostu bakteryjnego jelita cienkiego (SIBO), zespół złego wchłaniania jelita cienkiego oraz niedyskrecja dietetyczna (pojęcie wytłumaczone poniżej). Schorzenia te wymagają zarówno opieki lekarza weterynarii, jak i specjalisty z zakresu żywienia.

Fot. 3. Masa kałowa w skali oceny 2-3. Kolor żółty świadczy o delikatnej diecie.

Kupa psa – biegunka jelita grubego

Biegunka jelita grubego jest zwykle mniejszej objętości niż biegunka jelita cienkiego. Jest też częściowo uformowana lub galaretowata, z oceną kału 4 lub 5. Nie wiąże się ona z utratą masy ciała. Ten rodzaj biegunki zawiera nadmiar śluzu, a częstotliwość wypróżnień jest większa i wymaga od pacjenta parcia.

Śluz w postaci cienkiej „błonki” powlekającej kał jest wydzielany przez komórki jelita grubego, aby pomóc w prawidłowym przemieszczaniu się kału przez jelita. Zatem jego niewielkie ilości nie powinny być niepokojące, przeciwnie nadprodukcja. Nadmiar śluzu w kale występuje także czasem przy dodatku do diety włókna rozpuszczalnego np. siemienia lnianego, nasion chia lub babki płesznik. W takiej sytuacji należy wykluczyć wymienione składniki i ponownie obserwować konsystencję stolca.

W tego typu biegunkach mogą się też pojawić czerwone smugi w kale, które są świeżą krwią. Biegunka jelita grubego może mieć następujące przyczyny: zakaźne i wrzodziejące zapalenie jelita grubego, endopasożyty, alergia czy też nietolerancja pokarmowa, IBD oraz niedyskrecja dietetyczna.

Biegunka u szczeniaków

W oby dwóch przypadkach etiologii biegunki pojawiają się alergie pokarmowe, nietolerancje, IBD oraz niedyskrecja dietetyczna. Ostatnie może być dla wielu pojęciem nowym, ale niekoniecznie nieznanym zjawiskiem, z którym zmaga się na co dzień, szczególnie w przypadku szczeniąt. Określa ono obecność w diecie składników i rzeczy, które nie są podyktowane ogólnym zaleceniom dietetycznym gatunku. Chodzi oczywiście o zjadanie śmieci, resztek po ludzkim obiedzie i przedmiotów tj. zabawki, opakowania, buty itd. itp. Chyba każdy przechodził przez ten etap rozwojowy szczenięcia, a każdy szczeniak niestety zmagał się wtedy z opisywaną biegunką.

Zielona kupa u psa

Wystąpić może także kał o zielonym kolorze, którego barwa będzie pochodzić od barwnika roślinnego – chlorofilu. Psy nadmiernie spożywający trawę pokazują objawy związane także z dolegliwościami gastrycznymi. Często są to nudności, rzadziej potrzeba uzupełnienia włókna w diecie czy zaburzenia behawioralne.

Cienka kupa psa – powód do niepokoju?

Oprócz opisanych kształtów spotkałam się jeszcze w swojej karierze z „cienkimi wstęgami”. Kał uformowany w postać wąskiej tasiemki, inaczej opisując, może świadczyć o diecie delikatnej na tyle, że po przejściu przez układ pokarmowy pokarm nie dostarczył wystarczająco dużo materiału na masę kałową. Istnieją jednak przypadki, kiedy występuje mechaniczna przeszkoda w okrężnicy w następujących postaciach: nowotwór okrężnicy czy prostaty, zwężenie kanału miednicy spowodowane urazem, przepuklina kroczowa, polipy, wypadnięcie odbytnicy. Jeśli kał o takim kształcie będzie pojawiał się stale, skonsultuj to ze swoim lekarzem weterynarii.

Powyższy materiał stanowi zestawienie przypadków klinicznych opisanych na podstawie oceny jakości kału. Jest to zebrane kompendium, które chyba w najszybszy sposób może nakierować Cię na działanie. W końcu jest to materiał biologiczny, z którym mamy do czynienia codziennie, a teraz możemy dodatkowo z niego czytać.

Literatura

Englar R. E. (2019). Common clinical presentations in dogs and cats. Hoboken, NJ, Wiley-Blackwell.

Purina ProPlan® Veterinary Diets diagram of the fecal score (https://www.purinainstitute.com/centresquare/nutritional-and-clinical-assessment/purina-fecal-scoring-chart)

Szakacs A. R., Stefănuț C., Matei S., Borz B. I., Macri A. (2021). Assessment of digestibility and fecal score of raw meatbased diet (b.a.r.f.) in dog feeding. Scientific Papers Journal – vol. 64 no 1/2021, VETERINARY SERIES.